Documental: Ni ez naiz sorgina

"Negu Eguna zen, orain jendeak Eguberri deitzen duten ospakizun hori, nahiz eta, azken batean jakin festatu egiten zela Belen, Babilonia eta jendea bera ere existitzen ez ziren garaietan".
Lovecraft.

1513an Kontseiluko plazan kokatu omen zuten Espainiako Inkisizioa. Hala, Ofizio Santuak egoitza partekatu zukeen Nafarroako Tribunal Gorenarekin, ordurako errotik interbenitua: Aragoiko Fernandok izendatuak baitziren epaile guztiak, erregeorde...

Azken esprintean gaude, aste honetan amaituko baita dokumentalaren laguntzeko kanpaina, eta ahalen araberakoa izanen da gero emaitza. Badakizu: sardina jan, sardina lan.
Bisiguarentzat berdin...
...edo hobeki!
MLSKR!

Baionako hilerrian Inkisizioaren gurutze beldurgarria... Nor datza haren azpian? Senitarteko bat? Komisario bat? Ez jakin!
Dakigun bakarra da ondoko hobitik Agosti Xaho antikletikala eta Goizerri Handiko logiakide gorria barrandan daukala...
Astea...

"Zaharra ohiko maneraz torturatzen dugu, baina nolabaiteko moderazioaz.
Emazteki haurduna uzten dugu erditzera, eta segidan eramaten tormentu-ganberara.
Haurra torturagarri duzu adin jakin batetik gora: mutikoa 10 urte eta erditik; neskatikoa...

Diarmaid MacCulloch eminentzia bat da Kristautasunaren historian, eta beste inork baino hobeki laburtu ditu sorgin-ehizaren zioak mendebaldeko Europan.
Dokumentalean parte hartu du audio baten bidez, baina gogotik filmatuko genioke elkarrizketa...

Izugarri konplikatua da eraildakoen kopuru zehatza ematea, sumario gehienak desagertu egin baitira. Ttutt.
Aditu serioek diote 40.000-70.000 “sorgin” akabatu zituztela Europa guztian ehizaldi handi hartan.
Urrun, gero, inolako froga...

Bart izan gara auriztarrekin Herriko Etxean. Bertan egin ditugu lehen urratsak duela 500 urteko sarraskia lehen lerrora ekartzeko. Jakinean atxikiko zaituztegu!

Honezkero 217 finantziakide topatu bidean…Eta 2 aste baizik ez dira falta kanpainaren bururatzeko!
Zuei esker gutxiengoaren %98 an gaude…eta goitik beti!
Irudian, Sauron eta 4 eraztunak Nafarroa Behereko gurutzean?

Inkisizioa [= ikerketa] eratu zuen Erromak kataroen heresia [= hautua] errotik suntsitzeko. Eta gurutzadari esker, Frantziak Okzitania menderatu zuen.
Aro Modernoan, Espainiak berpiztu zuen Inkisizioa juduen aitzakian, baina laster zabaldu zuen...

Zuen ekarpenei esker hemen gauzkazue Michelle Zancarini-Fournel ikerlariarekin, bere liburu berriaren aurkeztera etorria, Lyondik.
Parada baliatu dugu azken “Sugarren Mende” eskeintzeko, eta agian, 3. edizioko aitzin solasa eginen...

Lapurdi guztia zintzikatu ondotik, frantses jujeek eraman zituzten eurekin Bordelera 300 akusatu, eta Hâ izeneko gaztelu beldurgarrian giltzatu. Ez dakigu oraindik zer bilakatu ote ziren, baina Hâko dorrean Frantziako Errepublikak justizia edo...

Duela 500 urte, Espainiako enperadoreak barkazioa eskeini zien armetan altxatuak egon zirenei bere menpekotasunaren kontra, Hondarribian.
Baina mehatxua ere bota zien sumisiorik agertuko ez zioten ihardukitzaileei.
Negu horrexetan eman zion...

Laminosine, Basajaunberro, Maidekorralea… leku-izenok ematen digute arbasoen sinistearen berri.
Aurizko oihan hau agertzen zaigu XIII.mendeko dokumentazioan. Eta herritarren gogoari esker beste horrenbeste irauteko menturan da. Topoesia bizia.

Azokaldia egina, etxeko lanetara berriz.
Durangora hurbildu zen zintruenigotarrak eman digu Tuterako Inkisizioko ziega sekretuen berri:
beste hari biru bat tiratzeko…!

Durangon Espainiako Inkisizioak diktatu zuen 100 exekuzio “heretikoen” kontra. Urte batzuen buruan Joan Zumarragak jarraiki zion bertako“sorginen” akabatzeari, Mexikora jo aitzin, buruzagi aztekak garbitzera. Durangon dabil inkisidorea...

Elur maila beheitiago eta krofundina goitiago: zuen ekarpenei esker, 10.000ko langa gainditua!
…Eta hiru aste gelditzen dira aurretik!!!

Inkisidoreek asmatu zuten terminologia erabili dugu finantziakideen izendatzeko: zuen artean parte hartu duzue blasfemo, idolatra, apostata, heretiko, malefiko eta akelarreko errege andana batek. Eta, atzo arte, ez da akelarreko Erregina...

Durangoko Azokan

Urteroko gure erromesaldi prezeptiboan abiatuak gara: ERROA eta HERRIMAko estandetan zuekin egoteko gogoz.
Tantaka betetzen ari da eltzetxoa zuei guztiei esker: gutxienekora iristeko erdia baino gutxiago falta zaigularik. Eta...

Narratiba kontua

Alonso de Salazar y Frias ohoratua da “sorginen abokatua”ren tituluaz. Harek berak gelditu egin omen baitzuen mende bateko jende-ehiza.
Logronoko korporazio demokratikoak plaza batez eskertu du haren zerbitzua.
Alta...

“(Nafarroako) Erresuma hartan DELINKUENTE anitz badira; eta haiek GUZTIAK EUSKALDUNAK dira”, zioten espainiar inkisidoreek jende-ehiza betean. “Deabruak bere predikua egiten dizu EUSKARAZ”, frantses jujeek.
Lau mende eta erdiren itzulian...

Justizia poetikoa

Katalina Elizalde Senpereko andre ahaltsua zen, “emari handiko alarguna”, Espainiako Inkisizioaren arabera. Gazteluko jaun baroiak sorgintzat akusatu zuen, eta preso hartu. Elizaldek giltzainak erosi, eta Mutrikura jo zuen...

Traduttore, Inquisitore!

William Monter elkarrizketatu dugu, bideokonferentziaz. Eminentzia honek sakon ikertu ditu “sorginen konplizitateak”, eta
bere liburu erreferentziala “Frontiers of Heresy. The Spanish Inquisition from the Basque...

Xipri Arbelbidek jasoko du abenduan Baiona Hiriko Saria. Merezi!
Guk elkarrizketatu dugu, liburua idatzia baitu hemengo eta Afrikako sorginez.
Xipri kalostrapean eseri, eta guk aulkirik ez: elkarrizketatzailea zutik ematen bazen, goregi; eta...

Atzoko egunaldia presondegi hezean eman genuen, ez bakarturik, ordea: eskerrak Aella, Leixa, Enaut, Xan, Ekaitz, Ixa, Maialen, Graxiana eta Neliri!
Egun, Ahatsan daukagu filmazioa…aire agerrean, beharrik!

Apezpikuen presondegia

Hemen ariko gara egun, garai bateko ziega itsuen filmatzen. Mila esker Donibane Garaziko Herriko Etxeari, eta bi mila esker figuranteei, bai eta kofrundinkide orori ere!

Ate berezia Donemiliagako liburutegian: Infernukoa!
Hala zeritzaten Ofizio Santuak debeku zituen liburuen gordaguneari.
Astea pasa da guk zabaldu dugunetik, eta dagoeneko 5 blasfemo, 16 idolatra, 34 apostata, 9 heretiko, 12 malefiko eta akelarreko...

Liv Helene Willumsen adituak dio “Sorginkeriagatik prozesaturiko biktimak kondenatuak izan ziren agintarien buruan baizik ez zegoen krimen batengatik”.
Finnmark-eko memorialean elkarrizketatuko genuke, gure lan-hipotesia hori eta bera baita.

Bordeletik Logronora, Baiona bide erdi: Orbe karrikako etxe honetan etzan ziren Espaignet eta De Lancre, Bordeleko Tribunaletik etorriak lapurtarren zintzikatzera.
Zuen laguntzari esker ate franko zabaltzen ari gara, baina beste asko irekitzeko...

Ezinbesteko bibliografia berria:
“Sorgin emakume eta sorgin gizakume. Historia eta mitoak. Feminista gazteei gutuna” (Libertalia, 2024). Diruztatze parte-hartzaile honi esker, Michelle Zancarini-Fournel elkarrizketatuko ahal dugu buruz-buru!

Ez da edabe magikorik, Herriko hedabideak baizik. Haiei esker gure proiektua zabaltzen ari da lau kornerretara.
Zu ere izan zaitezke hedabide: partekatu krofundinaren esteka zure sareetan!

Ez gara negukatzen ari!
Atzo goizean ekin diogu krofundin kanpainari, Aurizko Udaletxetik; herri honexetan abiatu baitzen sorgin ehiza, duela 501 urte.
Esker pila zuen guztien laguntzagatik!

Orain ireki den atea berrogei egunez egonen da zabalik. Berrogeialdi honetan nornahik lagundu dezake gure proiektua aurrera ateratzen. Badaukagu konpositorea, badaukagu gidoia, badauzkagu adituak, badaukagu errealizadorea, badaukagu ekoiztetxea…...